افزایش جذابیت کنستانتره داخلی

توسعه معادن زغال سنگ کشور با راه اندازی شرکت ذوب آهن اصفهان در سال 1340 شروع شد زیرا تولید فولاد در کوره بلند ذوب آهن با استفاده از کک انجام می شود. در سال 2019 با افزایش تولید فولاد تقاضا برای زغال سنگ افزایش پیدا کرد اما در سال 2020 بیماری کووید- 19 صنایع مختلف تولیدی و خودرو سازی را در جهان تحت تاثیر قرار داد و باعث کاهش تقاضای فولاد و زغال سنگ شد. آژانس بین المللی انرژی پیش بینی کرده است در سال2020 تقاضای جهانی زغال سنگ 8درصد کاهش پیدا کند که بیشترین مقدار کاهش از جنگ جهانی دوم تا به امروز بوده است. با کشف واکسن کرونا انتظار افزایش تولید فولاد و افزایش مصرف جهانی زغال سنگ در سال آینده و به دنبال آن افزایش قیمت زغال سنگ می رود. با توجه به طرح های توسعه و برنامه های انجام شده در صنایع پایین دستی مانند کوره بلند و کارخانه های فرآوری بازار نسبتا خوبی برای زغال سنگ در سال های آتی انتظار می رود. بعد از قیمت فروش مهم ترین عامل تاثیرگذار در سودآوری این صنعت هزینه های نیروی انسانی است که حدود 50 تا 60 درصد از بهای تمام شده را در بر می گیرد.

درحال حاضر قیمت جهانی هر تن زغال سنگ کمتر از 70 دلار است. در حالی که قراردادهای آتی این کامودیتی در محدوده 88 دلار در هر تن است.

سقف تاریخی قیمت زغال سنگ حدود 140 دلار بر هر تن در سال 2011 است. بعد از افت قیمت زغال سنگ از این مقدار و افت تا 50 دلار بر هر تن، قیمت زغال سنگ 114 دلار رشد کرد ولی دوباره با کاهش قیمت تا محدوده 70 دلاری مواجه شد. قیمت زغال سنگ داخلی به عواملی مانند قیمت زغال سنگ در بازار های خارجی، میزان تولید فولاد در کشور، نرخ ارز و… بستگی دارد. در حال حاضر قیمت پایه کنسانتره زغال سنگ بر اساس 5/ 26 درصد شمش فولاد خوزستان در بورس کالا است که به صورت ماهانه توسط انجمن زغال سنگ ایران اعلام می شود.

در یک طبقه بندی زغال سنگ به دو نوع زغال سنگ حرارتی و زغال سنگ کک تقسیم می شود که کاربردهای متفاوتی دارند: 1- زغال سنگ حرارتی: زغال سنگ بخار که به نام زغال سنگ حرارتی نیز شناخته شده است عمدتا در تولید برق استفاده می شود. 2-زغال سنگ کک: زغال سنگ خام در کارخانه های کک سازی تبدیل به کک می شود و این کک در کوره های ذوب آهن برای تامین حرارت و تولید فولاد استفاده می شود.

1. تولید برق: کاربردهای زغال سنگ در تولید گرما و حرارت باعث شده از آن در صنعت تولید برق نیز استفاده شود به این صورت که ابتدا پودر زغال سنگ در دمای بالا سوزانده شده و باعث تبدیل آب به بخار می شود. از این بخار برای چرخاندن توربین های با سرعت بالا و در یک میدان مغناطیسی قوی استفاده می شود که در نهایت به تولید برق می انجامد. در سال های اخیر حدود 38درصد برق جهانی از زغال سنگ به دست می آمد و همچنین 23 درصد انرژی ای که بشر نیاز دارد از زغال سنگ تهیه می شود. زغال سنگ ها از جمله معادن بسیار با ارزش جهان هستند.

2. صنعت تولید فولاد: در صنعت فولاد از کک زغال سنگ به طور غیرمستقیم برای تولید فولاد استفاده می شود و همچنین در روش ذوب آهن در کوره بلند از زغال سنگ کک به منظور تامین حرارت استفاده می شود. حدود 70 درصد از فولاد دنیا با روش کوره بلند تولید می شود. برای این منظور ابتدا زغال سنگ در کوره ها پخته می شود تا کک زغال سنگ به دست بیاید، کک برای گداختن سنگ آهن و تبدیل آن به آهن و تولید فولاد به کار می رود. بیشترین ذخایر زغال سنگ دنیا متعلق به آمریکا، روسیه، چین و استرالیا است. ایران حدود دوسوم زغال سنگ مورد نیاز خود را از منابع داخلی تامین می کند و مابقی نیاز خود را عمدتا از استرالیا وارد می کند. ایران از نظر میزان ذخایر زغال سنگ در رتبه 30 جهان قرار دارد، اما از لحاظ میزان تولید در رتبه بعد از 42 قرار دارد. بیشترین میزان ذخایر زغال سنگ ایران مربوط به استان های خراسان جنوبی، مازندران و کرمان است. براساس آمارهای واصله در سال گذشته از 5/ 2میلیون تن مصرف زغال سنگ کشور 6/ 1میلیون تن آن در داخل کشور تولید شده است. با توجه به روند افزایش مصرف در آینده نزدیک، مصرف کنسانتره زغال سنگ به حدود 4میلیون تن خواهد رسید و با توجه به ذخیره قطعی بیش از یک میلیارد تن زغال سنگ کشور با یک برنامه ریزی دقیق و منسجم و حمایت وزارت صمت رسیدن به 10 میلیون تن تولید زغال سنگ خام و 5 میلیون تن کنسانتره امکان پذیر است که این چشم انداز با افزایش حجم سرمایه گذاری و رفع موانع افزایش تولید معادن فعلی قابل تحقق است.

بسیاری از صنایع از ضایعات زغال سنگ استفاده می کنند. صنایع بتنی و کاغذ مقدار زیادی زغال سنگ را برای تولید گرما می سوزانند. صنعت فولاد از زغال سنگ به طور غیرمستقیم استفاده می کند.

شرکت صنعتی و معدنی شمال شرق شاهرود با نماد کشرق: شرکت صنعتی و معدنی شمال شرق شاهرود در سال 1374 تاسیس شده و در سال 1390 با نماد کشرق در بازار دوم فرابورس پذیرش شده است. فعالیت عمده شرکت مربوط به استخراج زغال سنگ از معادن تحت اختیار خود بوده است. نماد کشرق در قسمت البرز شرقی از بزرگ ترین واحد های استخراج زغال سنگ است. یکی از مشکلات این شرکت فروش عمده محصولات خود به ذوب آهن اصفهان بوده که مشکلاتی در وصول مطالبات و تامین نقدینگی خود داشته که در سال جاری با فروش قسمت زیادی از محصولات خود به شرکت های خصوصی مشکل نقدینگی و وصول مطالبات خود را برطرف کرده است. این شرکت در نظر دارد یک کارخانه زغال شویی راه اندازی کند که توجیه اقتصادی برای استخراج زغال سنگ های غیرکیفی خود داشته باشد.

شرکت در 6 ماهه سال 99 نسبت به 6 ماهه سال 98 توانسته حدود 38 درصد زغال سنگ بیشتر استخراج و تولید کند و با پیشروی های انجام شده در تونل های زغال سنگ خود انتظار می رود شرکت بتواند تا پایان سال 99 حدود 93 هزار تن زغال سنگ استخراج کند، این در حالی است که شرکت در سال 98 توانسته است 80 هزار تن استخراج کند. همچنین سود خالص شرکت نیز در 6 ماهه99 نسبت به 6 ماهه 98 حدود 119 درصد افزایش پیدا کرده که از محل فعالیت های عملیاتی خود بوده است.

شرکت زغال سنگ نگین طبس با نماد کطبس: شرکت زغال سنگ نگین طبس در بازار دوم بورس از دی 1382 پذیرش شده است. این شرکت در سال 1378 تاسیس شده و در زمینه تولید و استخراج زغال سنگ مشغول است. شرکت در صنعت زغال سنگ به عنوان تولید کننده زغال سنگ خام فعالیت می کند.

این شرکت یکی از بزرگ ترین تولید کنندگان زغال سنگ خام کک شو در ایران است به طوری که سال گذشته حدود 8 درصد از کل تولید کشور و 5/ 4 درصد از سهم بازار داخلی را به خود اختصاص داده است و در بین شرکت های این صنعت از لحاظ حجم فروش در رده چهارم قرار دارد. محصولات شرکت در شرکت های پایین دست تبدیل به کک شده و به عنوان ماده اولیه در صنعت فولاد استفاده می شود.

این شرکت در صورت های مالی 6 ماهه منتهی به 31 شهریور 99 توانسته سود خالص خود را نسبت به 6 ماهه 98 حدود 311 درصد رشد دهد که رشد نسبتا خوبی بوده اما این افزایش سود ناشی از افزایش حجم فروش نبوده و به علت افزایش نرخ فروش محصولات و سایر درآمد های غیر عملیاتی به منظور فروش سرمایه گذاری ها بوده است. همچنین فروش شرکت در آذر ماه 99 نسبت به آذر 98 حدود 115 درصد افزایش پیدا کرده است.

شرکت فرآوری زغال سنگ پروده طبس با نماد کپرور: شرکت فرآوری زغال سنگ پروده طبس در بازار دوم فرابورس از سال 1393 پذیرش شده است. این شرکت در سال 1373 تاسیس شده است و در تولید زغال سنگ، کنسانتره و زغال سنگ کک شو فعالیت دارد.

کطبس با تولید سالانه 252 هزارتن حدودا نیمی از تولیدات کل صنعت را بر عهده دارد. کپرور با 227 هزارتن تولید سالانه و کشرق هم سالانه 80 هزارتن به ترتیب 40 و 15 درصد از تولیدات این صنعت در ایران را برعهده دارند.

شرکت کپرور زغال خام مورد نیاز خود را از معادن زغال سنگ تهیه می کند و در چندین مرحله فرآوری می کند و به کنسانتره زغال سنگ تبدیل می شود. عمده کنسانتره زغال سنگ این شرکت از طریق ریل راه آهن به شرکت ذوب آهن اصفهان داده می شود.

با توجه به اینکه صنعت فولاد کشور به کنسانتره زغال سنگ نیاز دارد و قیمت کنسانتره وارداتی بالا است تقاضا برای محصولات این شرکت طی این چند سال رو به افزایش بوده و مشکلی در فروش محصولات خود نداشته است. با توجه به اینکه در سال های آتی تولید فولاد در کشور افزایش پیدا می کند انتظار می رود تقاضا برای محصولات این شرکت هم افزایش پیدا کند.

سود خالص شرکت کپرور در 6 ماه سال 99 نسبت به 6 ماه 98، معادل242 درصد رشد داشته است و در آخرین گزارش فعالیت ماهانه، شرکت توانسته در یک ماه منتهی به آذر 99 حدود 58 میلیارد تومان درآمد شناسایی کند در حالی که در آذر 98 توانسته بود 27 میلیارد تومان درآمد کسب کند و فروش شرکت در آذر ماه رشد 110 درصدی داشته است.