پرسش های پیش روی اقتصاد معدن

در این نشست که مدیرعامل موسسه یونیدو ، مدیر توسعه و اکتشافات شرکت ملی صنایع مس ایران ، مدیر اکتشافات سازمان ایمیدرو و معاون بهره برداری و اکتشاف شرکت تهیه و تولید مواد معدنی کشور حضور داشتند، حضار درباره مسائل پیرامون حوزه اکتشافات معدنی به ویژه در فلزات پایه بحث و تبادل نظر کردند.در بخشی از این نشست مشخص شد تا پیش از سال های دهه 1990 به این سو عمده کانسارهای اکتشافی در موادی مثل مس، سرب و روی یا نیکل انواع سطح1، سطح2، سطح3 و حتی بسیار کوچک جزو کانسارهایی بودند که در سطح قرار داشته و چندان برای کشف آنها نیاز به هزینه بالا وجود نداشت. پس از این دوره اما رویکرد تغییر کرده و شواهد موجود از تبدیل وضعیت از اکتشاف سطحی به عمیق خبر می دهند. در خصوص فلز مس به طور خاص شاهد افزایش عمق کانسارهای کشف شده در اعماقی بالاتر از 500 متر هستیم که پس از دهه 1990 میلادی این موضوع شدت گرفته است. در نتیجه می توان اعلام کرد روش های قبلی اکتشاف مبتنی بر شواهد سطحی برای سرمایه گذاری های جدید ارزش و اعتبار خود را از دست داده است. در ادامه ضمن تحلیل مطالعات آماری درخصوص اکتشافات عمیق، ارقام و آمار جالبی از تحولات اکتشافات معدنی ارائه شد. این آمار به غیر از فلز مس، برای مس، سرب و روی و نیز نیکل بوده و با دقتی بالا، وضعیتی تازه را در این بخش نشان می دهد. تا دهه 50 میلادی کانسارهای فلزات پایه در استرالیا و کانادا در اعماق 20 تا 30 متر قرار داشتند که این عدد نسبت به متوسط جهانی که حدود 45 متر بوده مقداری تفاوت داشته است. این ارقام برای دهه حاضر در کانادا به مرز 240 متر رسیده و در استرالیا به حدود 185 متر رسیده است. متوسط جهانی اما در مرز 180 متر ثابت مانده است. با استناد به این شواهد، حضار تاکید کردند در ایران باید رویکرد به اکتشاف فلزات پایه تغییر کند. در واقع تاکید حضار روی این نکته بود که اگر ایران درصدد اکتشاف انواع 1و 2 کانسارهای عمیق است باید به دانش تازه و مدرن دسترسی داشته باشد تا امکان اکتشاف کانسارهای پنهان و عمیق را پیدا کند. در ادامه ضمن ارائه اسلایدهایی از روش های کشف کانسارهای عمیق، روی موضوع نحوه اکتشاف در ایران بحث شد. از آنجا که هنوز اجماعی در کشور بر سر تغییر روش های قبلی اکتشاف کانسار که تا عمق 30 تا 40 متر کارگر بود، وجود ندارد به نظر می رسد باید تحول در شیوه اکتشاف را در دستور کار قرار داد. شواهد نشان می دهد حتی برای کانسارهای تا عمق 300 متر دیگر امکان استفاده از روش های ژئوشیمی وجود ندارد. ژئوشیمی شاید بتواند در ردیابی عناصر و شناسایی آنها کمک کند اما باید برای بهبود عملکرد از مدل سازی کانساری به ویژه در انواع شناخته شده در کنار حفاری استفاده کرد. تلفیق ژئوفیزیک و مدل سازی کانساری براساس شبیه سازی کانسارهای موجود می تواند به رشد جایگاه کشور در زمینه اکتشاف فلزات پایه کمک کند بنابراین اگر تا پیش از این اکتشافات از طریق پی جویی بوده و در عین حال نقش دولت ها و شرکت های بزرگ در زمینه کشف کانسارها بارز است. حاضران در نشست در ادامه با ارائه سخنرانی و گفت وگو پیرامون سرمایه گذاری در اکتشاف کانسارهای عمیق، تاثیر آن بر اقتصاد بخش معدن و پیش نیازهای این تحول تازه، به بررسی اقدامات انجام گرفته در این حوزه پرداخته و جهت گیری کشور در این بخش را محور بحث قرار دادند.