احیای تولید صنعتی جهان

گزارش تازه یونیدو نشان می‌دهد از مجموع 22 رشته صنعتی منتخب 10 رشته با افت تولید روبه‌رو شده و 12 رشته نیز بیش از سال 2019 تولید کرده‌‌اند. در بین مناطق مختلف جهان نیز‌ تنها کشور چین نمره قبولی را در مجموع سال‌2020 دریافت می‌کند.

چینی‌ها موفق به ثبت رشد 3/ 1درصدی تولید صنعتی در سال 2020 شده‌اند و این در حالی است که در مجموع عملکرد سالانه تنها در سه صنعت نمره منفی دریافت کرده و 19 صنعت دیگر این کشور در سال 2020 رشد تولید را سپری کرده‌اند. پاندمی البته با همه جهان یکسان برخورد نکرده و به‌نظر در مناطق فقیرتر نظیر قاره آفریقا یا آمریکای‌جنوبی به شکل بدتری  ضربه زده است. در جهان صنعتی اما با وجود افت تولید، شرایط تا حدی مدیریت شده است. در واقع مناطقی نظیر آمریکای‌شمالی و اروپا موفق شدند نرخ افت خود را مدیریت کرده و تنها نزولی در محدوده 5تا 15درصد را به ثبت رساندند. این در حالی است که پیش‌بینی‌های اولیه از رکود شدید تولید در بخش‌های توسعه‌یافته حکایت داشت.

شواهد موجود نشان می‌دهد به‌رغم افت شدید صنایعی نظیر خودرو و پوشاک، صنعت تجهیزات الکترونیک بهترین رشد ممکن را در بین همه صنایع تجربه کرده ضمن اینکه صنایع چاپ، حمل و نقل و چرم در جهان بدترین افت را در سال2020 متحمل شده‌اند. البته اعداد قطعا برای صنایعی نظیر نفت و گاز بسیار بدتر است اما با توجه به اینکه شاخص تولید صنعتی یونیدو روی محصولات کارخانه‌ای تمرکز دارد، می‌توان با استناد به این گزارش از بازگشت رونق به تولید صنعتی کارخانه‌ای در سال 2021 خبر داد.

پاندمی بازهم سرعت جهان صنعتی را کند کرد

نتیجه بدیهی این گزارش این است که چین موفق نشده سرعت خود را در سال 2020 در زمینه رشد تولید حفظ کند اما با توجه اینکه سرعت جهان صنعتی به‌شدت کم شده، فاصله چین با دنیای توسعه‌یافته کاهش یافته است. چین که به مدد کنترل این بیماری همه‌گیر توانست رشد 3/ 1درصدی را در بخش صنعت تجربه کند، مدیریت جالبی را در نحوه اداره بخش صنعت خود در سال 2020 به نمایش گذاشت. آمارهای تولید چین در 22 صنعت منتخب نشان می‌دهد این کشور هم مزایای صنایع موفق در کشورهای در حال ظهور در دوره پاندمی را حفظ کرده و هم فواید صنایع بزرگ کشورهای صنعتی را در سال 2020 جذب کرده است. جدول عملکرد جهان به تفکیک مناطق مختلف نشان می‌دهد چین عملکرد درخشانی در زمینه نحوه مواجهه با توفان کرونا از خود نشان داده و افت تولید صنعتی را تنها در سه بخش دخانیات، پوشاک و چرم تجربه کرده است.

البته همه‌گیری ناشی از شیوع کرونا تاثیر زیادی در سه ماهه اول سال 2020 بر چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان داشت. با این همه چین در سه ماهه چهارم سال 2020 رشدی 4درصدی نسبت به سال پیش از آن را تجربه کرد؛ این در حالی‌است که پیش از این نیز در سه ماه سوم سال 2020 با رشدی 9/ 7درصدی روبه‌رو بود.

فصل چهارم؛ پیام‌آور امید

در نیمه نخست سال‌2020 در پی انتشار کووید-19، جهان در گرداب یک بحران اقتصادی فلج‌کننده گرفتار شد که نتیجه آن کاهش شدید رشد اقتصادی بود. رکودی که گرچه در سال 2019 آغاز شده بود اما با هجوم کرونا شدت گرفت. شوک اقتصادی کرونا گرچه شدید بود اما با توجه به محدودیت‌هایی که بر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی سایه افکنده بود، اجتناب‌ناپذیر بود. گرچه عرضه و تقاضا دچار اختلال شده بود، اما این بحران در همه کشورها به یک میزان نبود و در سه‌ماهه چهارم سال 2020 نشانه‌های بهبود در بسیاری از کشورها به‌چشم می‌خورد، چراکه بسیاری از کشورهای صنعتی از اکتبر 2020 در پی سرکشی کرونا، محدودیت‌های بی‌سابقه‌ای را اعمال کردند و بر سرعت واکسیناسیون خود افزودند. همه‌گیری سبب شده که دولت‌ها به سوی حمایت فعال از اقتصاد و فعالیت‌های تجاری خود حرکت کنند. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که احتمال اتخاذ سیاست‌های کوتاه‌مدت و واگرا در کشورها وجود دارد و این امر به‌شدت به جهش‌های آتی ویروس و توزیع جهانی واکسن وابسته است.

بنا بر گزارش یونیدو، اقتصادهای صنعتی در سه‌ماهه پایانی سال‌2020 از زیانی 6/ 1درصدی در تولیدات خود خبر دادند در حالی‌که این ارقام در سه‌ماهه دوم 2/ 16درصد و در سه ماهه سوم 6/ 5درصد بود. انقباض‌هایی که کشورها در نیمه دوم سال 2019 تجربه کردند بیشتر ناشی از سایه عدم‌اطمینان بر تجارت و وجود تعرفه‌ها در تجارت کالا بین ایالات‌متحده، چین و اتحادیه اروپا بود.

دیگر شواهد این گزارش

در مقایسه‌ای سالانه، ایالات‌متحده در سه ماهه پایانی سال‌2020 انقباضی 1/ 3درصدی در تولیدات خود را ثبت کرد این در حالی است که پیش از آن در سه ماهه دوم سال گذشته میلادی، انقباضی 9/ 15درصدی و در سه‌ماهه سوم انقباضی 6/ 5درصدی برای آن به ثبت رسیده بود. روند صعودی تولید در ایالات‌متحده مدیون افزایش شدید فعالیت تولیدی در این کشور است. اقتصادهای صنعتی آسیای‌شرقی نیز در سه‌ماهه چهارم سال 2020 رشدی 1/ 0درصدی را تجربه کردند، این رشد پس از آن حاصل شد که این منطقه در سه ماهه دوم سال 2020 انقباضی 9/ 12درصدی و در سه‌ماهه سوم انقباضی 8/ 5درصدی را ثبت کرده بود.

ژاپن که در این منطقه بزرگ‌ترین تولید‌کننده است، پس از آنکه کاهشی 5/ 20درصدی را در تولیدات خود در سه‌ماهه دوم 2020 تجربه کرده بود در سه‌ماهه پایانی سال، این انقباض را به 5/ 3درصد کاهش داد. در این منطقه به‌دلیل عملکرد خوب صنایع الکترونیک و دارویی کشورهای بسیاری رشد را تجربه کردند. به‌عنوان مثال کره‌جنوبی رشدی 1/ 2درصدی، تایوان رشدی 2/ 8درصدی و سنگاپور رشدی 4/ 11درصدی را به ثبت رساندند. چین نیز که به‌دلیل اندازه و ویژگی‌های خاص آن سایر از کشورهای دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد در سه ماهه آخر سال 2020 رشدی 4/ 9درصدی را به ثبت رساند؛ این در حالی است که در پیش از آن نیز در سه‌ماهه قبلی این کشور آسیایی رشدی 9/ 7درصدی داشت و تولیدات خود را به سطح پیش از همه‌گیری رسانده بود.

علاوه‌بر بحران ناشی از کووید در سال2020، عدم اطمینان در بازارها به‌دلیل افزایش محدودیت‌های تجاری، تاثیر عمده‌ای بر تولیدکنندگان سراسر جهان داشته و روند تولید را از سال 2018 به تدریح کند کرده است؛ گرچه این اثر بر صنایع مختلف، یکدست نبوده است. میزان تولید صنایع با فناوری پایین رشد منفی 8/ 1درصدی را تجربه کرد. از سوی دیگر، میزان تولید صنایع با فناوری متوسط و بالا در سال 2020 رشدی 4درصدی در سه‌ماهه پایانی داشت. در میان صنایع مختلف، بیشترین رشد در تولید جهانی را تجهیزات الکترونیکی و کامپیوتری ثبت کردند و بیشترین رشد منفی برای صنایع پوشاک و چرم به ثبت رسید.