مجید وفایی فرد، مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران
فلزات استراتژیک برای فناوری‌های مدرن و صنعت ضروری هستند اما ذخایر آن‌ها محدود است. این فلزات در صنایعی مانند انرژی، مخابرات، صنایع نظامی و الکترونیک که برای اقتصاد، صنایع دفاع، پزشکی و یا زیرساخت‌ها ضروری‌اند، مهم هستند. به‌طور کلی فلزات استراتژیک به دلایل زیر مهمند: میزان مصرف جهانی، فقدان جایگزین برای آن‌ها، گرم شدن زمین، کمیابی، عیار پایین، تامین‌‌کننده های انحصاری، ناپایداری سیاسی در نواحی تامین‌‌کننده و کلیدی، آسیب‌‌پذیری نواحی تامین‌‌کننده کلیدی به‌دلایلی نظیر تغییرات آب و هوا یی و… به‌دلیل تقاضای بالای جهانی، کمیاب بودن و انحصاری بودن آن‌ها بسیاری کشورها از جمله آمریکا و انگلیس به دنبال پیدا کردن راه حل برای جایگزین کردن این فلزات و یا بازیابی آن‌ها هستند. انحصاری بودن آن‌ها نقش تعیین‌‌کنندهای در اقتصاد جهانی دارد. به‌طور مثال چین تامین کننده عمده عناصر نادر است که به دلیل انحصاری بودن آن تعیین کننده قیمت و بازار این عناصر در جهان است. مثلا چین در سال 2010 به‌دلیل مسائل سیاسی از فروش این عناصر به ژاپن جلوگیری کرد و صنعت غالب ژاپن که خودروسازی است با مشکلاتی روبه‌‌رو شد. این اقدامات چین و عدم فروش این مواد تاثیر به سزایی بر روی بازار رقابتی کنونی دارد. این عناصر گذشته از اینکه منابع اولیه محدودی دارند برای فراوری و استحصال آن‌ها قوانین محیط زیستی شدیدی وجود دارد که سایر کشورها حتی اگر منابع اولیه این عناصر را هم داشته باشند، به‌دلیل الزام رعایت آن قوانین، برای استحصال آن‌ها مشکلات زیادی را باید پشت سر گذارند؛ در حالی که چین این الزامات محیط زیستی را رعایت نمیکند و محدودیت محیط زیستی ندارد. در حال حاضر آمریکا تا حدود زیادی این عناصر را از سوی کانادا، کشورهای آفریقایی و اروپایی تامین میکند ولی برای تامین یکسری عناصر با مشکل مواجه است. انگلیس نیز دنبال راه حل‌های مختلف برای تامین فلزات استراتژیک است. بازیافت این عناصر از محصولاتی که عمر مفید آن‌ها تمام شده یکی از راه حل‌های مواجه شدن با کمبود این عناصر است که دولت‌ها نیز از این امر حمایت می‌کنند. در حال حاضر مصرف‌کنندگان اصلی فلزات استراتژیک آمریکا و ژاپن هستند؛ در حالی که بیشتر منابع این عناصر در کشورهای در حال توسعه است. وجود این منابع در کشورهای در حال توسعه فرصت مغتنمی برای درآمدزایی آن‌ها محسوب میشود. برخی از فلزات شناخته شده به عنوان استراتژیک در کشورهای مختلف عبارتند از: نقره، آلومینیم، برلیم، کادمیم، کروم، کبالت، طلا، گالیم، ژرمانیوم ، ایندیم، لیتیم، منگنز، مولیبدن، نیکل، نیوبیوم، اسمیم، پلاتین، پالادیم، رودیم، روتنیم، ایریدیم، رنیم، سلنیوم، آنتیموان، تانتالیم، تلوریم، تیتانیم، تنگستن، وانادیم و زیرکنیوم. به‌طور کلی فلزات استراتژیک از دو نوع مواد اولیه تولید میشوند: تعدادی از فلزات استراتژیک به‌طور مستقل از کانه‌های معدنی خود و تعدادی از فلزات استراتژیک همراه کانه های فلزات نظیر مس، سرب، روی و قلع هستند و به‌عنوان محصولات فرعی تولید میشوند.
بدون دیدگاه